ANALİZ SONUCUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Değişmeyen faktörler	Değişen faktörler	Endojen faktörler	Eksojen faktörler
-Cinsiyet -Irk  -Kalıtım	-Alkol -Vücut ağırlığı  -Kas dokusu  -Aktivite  -Pozisyon -Günlük ritim -İlaçlar  -Gebelik	-Hemoglobinemi -Bilirubinemi -Hiperlipemi	-Farmakoterapi -Antikoagülanlar -Bakteriyel kontaminasyon

Postürün Etkisi: Ayakta duran kişinin kan hacmi yatan bir kişiye göre 600-700 ml azdır. Bu durum kan hacminde %10 civarında azalmayı gösterir.

Egzersizin Etkisi: Aktivitenin süresi ve yoğunluğu vücut sıvılarının yapısını etkilemektedir. Kan örneklerinde AST, LDH, CK, üre, kreatinin sonuçlarında yükselmeler bulunabilmektedir.

Açlık Durumu: Açlık kan şekeri düzeyinin istendiği durumlarda laboratuvar işleminin standartizasyonu ve teknikleri açısından örnek alımı öncesinde 10-12 saatlik açlık istenmektedir. Bu süre 16 saatten fazla olmamalıdır.

Besinlerin Etkisi: Bazı plazma yapıtaşlarının derişimi tüketilen besinlerden etkilenebilmektedir.

Sigara İçme: Sigara içerdiği nikotinden dolayı birçok laboratuvar testini etkilemektedir.

İlaçların Etkisi: Kas içine verilen ilaçlar CK ve LDH düzeylerini birkaç gün yükseltebilmektedir.

Cinsiyet ve Yaşın Etkisi: Bireyin cinsiyetine ve yaş grubuna göre farklı enzimler, hormonlar, lipidler, elementler gibi birçok parametre değişkenlik göstermektedir.

Alkol: Alkol kullanımı bireylerde kan glukoz seviyesini, GGT ve trigliserid seviyesini yükseltmektedir.

Numunelerin Laboratuvara Kabul Kriterleri

Numuneler laboratuvara gelince test isteklerine bakılarak numune kabının uygunluğu, numune miktarı, pıhtılaşma, kontaminasyon ve benzeri kontrolü yapılarak örneklerin kabulü yapılmalıdır. Uygun olmayan numuneler numune red kriterine göre reddedilmelidir. Örneklerden kabul edilenler plazma veya serumda çalışacak testler için olanlar santrifüj edilmelidir. Uygun olmayan örneklerde hastalardan tekrar kan alınması durumunda kan alma birimi, acilservis, yoğun bakımlar veya yatan hasta katları bilgilendirilmelidir.

       ·         Örneğin doğru tüpe alınmış olması

       ·         Numune üzerinde barkot olması

       ·         Barkodun doğru hastaya ait olması

       ·         Numunenin hemolizsiz olması

       ·         Tüpün hasar görmemiş olması

       ·         Kan alınırken hastanın en az 10 saat aç olması

       ·        Örneği alan hemşirenin barkodu

Numunelerin Laboratuvara Red Kriterleri

            ·         Örneğin yanlış tüpe alınmış olması

            ·         Numune üzerinde barkodun olmaması

            ·         Barkodun doğru hastaya ait olmaması

            ·         Son kullanma tarihe geçmiş tüplere alınmış numuneler 

            ·         Tüplerin kırık olması

            ·         Numunelerin yeterli miktarda alınmamış olması

            ·         Numunenin hemolizli olması

            ·         Numunenin uygun olmayan şartlarda bekletilmesi

            ·         Kan alınırken hastanın tok, aç olması

            ·         Ön hazırlık gerektiği halde yapılmaması

·         Numunenin pıhtılı, yetersiz, fazla, lipemik olması

3.POSTANALİTİK SÜREÇ YÖNETİMİ

Testlerin yorumlanması sonrası onaylanması ve test raporunun hastanın eline geçmesine kadar geçen süredir.

    ·    Patoloji laboratuvarlarında yapılan işlemlerin ulusal standartlara uygun olması amacıyla postanalitik süreçleri içeren işleyişiyle ilgili kuralları ortaya koymak,

    ·         Hastayla ilgili tüm materyallere istenildiğinde ulaşabilmeyi sağlamak,

  ·   Hastanın raporu klinisyen tarafından görüldükten sonra, yeniden örnekleme gerektiren ek bir değerlendirme durumunda, sağlıklı değerlendirmenin yapılabilmesine olanak sağlamak, Hastaların gereksiz yere hastanede yatışlarını engellemek,

     ·      Poliklinik hastalarının en erken sürede tanılarını almalarını sağlamak,

     ·     Hasta ile ilgili bilgileri, kayıtları ve materyalleri gerektiğinde tekrar değerlendirebilmektir.

Sonuç verme süresi belirlenirken;

      ·        Cihaz bakım ve temizliği,

      ·        Kalite kontrol çalışmaları gibi uygulamalar göz önünde bulundurularak, en kısa değil en en uygun sürenin tespit edilmesi esas alınmalıdır.

    ·  Acil testler için hasta kliniği göz önüne alınarak en kısa sonuç verme süresi esas alınmalıdır. Belirlenen süreler konusunda ilgili sağlık çalışanları bilgilendirilmelidir.

       ·         Hastalar sonuç alma süreleri konusunda bilgilendirilmelidir.

    ·    Herhangi bir nedenle mevcut durumda bir değişiklik olduğunda (cihaz arızaları, otomasyon sorunları vb.) bilgilendirmenin nasıl yapılacağı belirlenmelidir.

      ·         Hasta ve yakınlarının sonuç verme süreleri ile ilgili etkin şekilde bilgilendirilmesi için en uygun yöntem hastaya yazılı bir bilgi notu verilmesidir. Bu bilgi notunda hastanın sonucuna nasıl ve ne zaman ulaşabileceği bulunmalıdır.

Hasta Sonuç Raporları

Sonuç raporu bir anlamda klinik laboratuvarın vitrinidir. Aynı zamanda hasta yararına kullanılacak olan son üründür. Bu nedenle sonuç raporlarının kullanışlı, etkin ve standart bir şekilde sunumu önem arz etmektedir. Laboratuvar tarafından sonuç raporlarında asgari bulunması gereken bilgiler belirlenmelidir. Sonuç vermede herhangi bir gecikme olabilecek durumlarda telefon ile iletişim sağlanmalıdır.

Sonuç raporlarında asgari bulunması gereken zaman parametreleri şunlardır:

       ·         Numunenin alındığı tarih ve saat

       ·         Numunenin laboratuvara kabul edildiği tarih ve saat

       ·         Sonucun onaylandığı tarih ve saat