1.PREANALİTİK SÜREÇ YÖNETİMİ

1.Numune Alımı
ü  Numunenin doğru zamanda alınması
ü  Numunenin uygun yöntemle alınması
ü  Numune alma zamanının kayıt altına alınması
ü  Numune alımı ile ilgili eğitim verilmesi

2.Numune Transferi
ü  Numunenin uygun yöntemle transferi
ü  Numunenin doğru sürede transferi
ü  Numune transferi ile ilgili eğitim verilmesi

3.Numunelerin Laboratuvara Kabulü
ü  Numune Kabul veya Ret Kriterleri
ü  Numune Kabul Birimi
ü  Numune Reddi
ü  Numune Kabulü

2.ANALİTİK SÜREÇ YÖNETİMİ

1.İncelemenin yapılması

2.Analiz edilmesi

3.POSTANALİTİK SÜREÇ YÖNETİMİ

1.Sonuçların rapor edilmesi

2.Sonuçların raporlama sürelerinin kontrol edilmesi

3.Zamanında raporlanamıyorsa nedeninin araştırılıp giderilmesi

1.PREANALİTİK SÜREÇ YÖNETİMİ

Preanalitik Süreci Etkileyen Faktörler

1.      Saklama Koşulları: Tüpler 4-25 derece sıcaklık aralığında / oda sıcaklığında, nemsiz ortamda saklanmalıdır. Son kullanma tarihine dikkat edilmelidir.

2.      Taşıma: Örneklerin taşındığı sıcaklık ve süre kayıt altına alınmalıdır.

3.      Hasta Kimliği Sorgusu: EHR sisteminden veya İstem formundaki kişiden kan alındığı doğrulanmalıdır. Doğrulama için adı-soyadı, doğum yılı sorgulanmalıdır.

4.      Hastanın Açlık Durumu:

·         Hasta kan vermeden önce açlık durumu sorgulanmalıdır. Rutin analizler için 10-12 saat açlık (16 saatten uzun olmamalıdır) olmalıdır.

·         Rutin testler için poliklinik hastalarından genellikle 8-10 saatleri uygundur. Saat 22’den sonra su hariç hiçbir şey yenilip içilmemesi önerilmelidir.

·         Kan vermeden önce yarım saat kadar dinlenilmesi, son 3 günde ağır fiziksel aktivite ve alkol alınmaması ( özellikle son 24 saat içerisinde ) gereklidir.

·         Düzenli kullanılan ilaç varsa, kan vermeden önce doktora bilgi verilmesi ve örneğin alınması sabah ilaç alımından önce yapılmalıdır.

5.      Tüplerin Etiketlenmesi: Herhangi bir tanımlama karışıklığının önüne geçmek için kan alma tüplerinin üzerine hastanın kimliğini belirten barkod yapıştırılmalıdır.

6.      Hasta Pozisyonu: Hasta rahat pozisyonda oturtulmalı ve kan almadan önce 15 dakika kadar rahat pozisyonda kalmalıdır

7.      Kan Alınacak Bölgenin Temizlenmesi:

·         Antiseptik uygulandıktan sonra kurumaya bırakılmalı ve tekrar dokunulmamalıdır. 

·         Eldivensiz işlem yapılmamalıdır.

8.      Turnike Uygulaması:

·         Turnike damar girişi yapılacak bölgenin 10 cm yukarısına bağlanmalı ve turnike kalış süresi 1 dakikayı geçmemelidir. Turnikenin uzun kalması hemoliz oluşmasına ve tetkik sonuçlarının etkilenmesine neden olabilmektedir.

·         Turnike sadece damara girmek için gereklidir ve kan ilk tüp içerisine akmaya başladığı anda turnike gevşetilmelidir.

9.      Tüp Kapaklarının Açılış ve Kapanışları

        10.Örnek Alımında Tüp Sırası:

Kan alma esnasında tüplerin sırasının önemi vardır. İlk sırayı kuru tüpler oluşturur, daha sonraki sırayı antikoagülanlı tüpler izlemektedir. Antikoagülanlı tüpler de kendilerinden sonraki tüplerdeki testleri en az etkileyecek şekilde sıralanmaktadır.

İdeal örnek alma sırası aşağıdaki şekildedir:

1.      Kan kültürü

2.      Kırmızı kapaklı(Kuru)

3.      Sarı kapaklı jelli(Kuru)

4.      Mavi kapaklı(Sitratlı)

5.      Siyah kapaklı(Sitratlı)

6.      Yeşil kapaklı(Heparinli)

7.      Mor(EDTA’lı) kapaklı

8.      Gri kapaklı(NaFl’li)

Tüplerin Karıştırılması ve Dolum Hacmi:

·         Tüp doldurulduktan hemen sonra dikkatlice ters düz edilerek kanın katkı maddesiyle karışması sağlanmalıdır.

·         Tüpün kaç kez alt üst edileceği katkı maddesine göre değişir.

·         Tablo1’de örnek olarak gösterilmiştir.

Örnek Kalitesini Etkileyen Diğer Faktörler

•  Kanın enjektörle alınıp, tüpe aktarılması
• Tüplerin tam olarak doldurulmaması
•  Tüplerin karıştırılmaması, kuvvetlice karıştırılması veya çalkalanması

Tablo 1:Kan Alım Talimatını İçeren Tüp Kılavuzu