PANİK DEĞERLER

Panik Değerler

Panik değerlerin önceden belirlenmesi ve tespiti durumunda zamanında bildiriminin yapılması; hasta güvenliğinin sağlanması açısından önem arz ettiği gibi bazen hastayla ilgilenen çalışanların, hatta toplumun korunması açısından da kritik öneme sahiptir.

·      Laboratuvarda çalışılan testlerde hasta güvenliği açısından önemli olan panik/kritik laboratuvar değerleri sorumlu doktor ve hemşiresine gecikmeden doğru geri okumalı olarak bildirilmelidir.

·      Tekrarlanması gereken testler tekrar çalışılır.

·      Numune sonuçları Biyokimya Laboratuvarı Acil Ve Rutin Test Sonuç Verme Süreleri Listesine göre verilir.

·      Otomasyondaki aksaklıklarda acil servise manuel sonuç verilir. Sonuç vermede herhangi bir gecikme olabilecek durumlarda telefon ile iletişim sağlanmalıdır.

Panik Değer Bildiriminin Yapılması

Panik değer fark edildiğinde, belirlenen kurallara göre, hastanın sorumlu hekimi ya da hemşiresine en kısa zamanda bilgi verilmesi sağlanmalıdır.

Panik değer bildirimine ilişkin kayıt tutulmalıdır. Bu kayıtta asgari aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:

·      Hastanın adı soyadı

·      Protokol numarası

·      Servisi

·      Testin adı

·      Panik değer sonucu

·      Test sonucunun çıktığı tarih ve saat

·      Bildirimi yapan kişi, Bildirim yapılan kişi, Bildirimin yapıldığı tarih ve saat

Sonuçların Yorumlanması İle İlgili Bilgi ve Yönlendirme

Laboratuvar tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde ve gerekli görülen durumlarda hekim ve hemşirelere yönelik sonuçların yorumlanmasına ilişkin bilgi ve yönlendirme desteği sağlanmalıdır.

Sonuçların yorumlanmasına ilişkin bilgi ve yönlendirme desteği kapsamında ele alınabilecek bazı uygulamalar şunlardır:

·      Referans aralıkları

·      Panik ya da kritik değerde bulunan test sonuçlarının zamanında bildirilmesi

·      Çalışma yöntemi ile ilgili bilginin test rehberinde bulunması

·      Ölçüm belirsizliğine ilişkin bilgilere gerektiğinde klinisyen tarafından ulaşılabilmesinin sağlanması laboratuvar uzmanının yorum ve önerilerinin eklenmesi

·      Ek test uygulamaları

SONUÇ

Sağlık bakımı, temel insan haklarındandır. Bu temel sağlık hizmetinin başarısı, sağlık alanındaki bakım sisteminde değişikliklerin hasta bireyin bakım standardını arttıracak şekilde kullanılmasına, bakım verecek hemşire ve diğer sağlık personelinin iyi yetiştirilmesine bağlıdır. Bu bağlamda hemşirelerin aktif olarak bulunduğu laboratuvar sürecini etkin şekilde yönetmesi verilecek sağlık bakımının aslında temelini oluşturmaktadır. Laboratuvarların, başlıca fonksiyonu hastaların teşhis, tedavi ve takiplerinde önemli bilgiler sağlamaktır. Bu bilgilerin doğru, güvenilir, en kısa sürede ve en az maliyetle elde edilmesi istenir. Doğru ve güvenilir test sonuçları elde etmek için hekimin gerekli tetkikleri istemi ile başlayarak, sonuçların raporlandırmasıyla son bulmaktadır. Laboratuvar hizmetini sadece cihaza kan verip sonuç almak düşüncesi olarak algılamanın, son derece yanlış bir yaklaşım olduğunu bilmek gerekir. Laboratuvar işleyiş süreci(preanalitik, analitik, postanalitik süreç) göz önüne alınarak hata oranını en aza indirgemek için hastanenin belirlediği örnek alma standartları uygulanmalıdır. Laboratuvarlarla ilgili yapılan araştırmaya göre hata kaynakları araştırıldığında hatanın %68 i analiz öncesi aşamada olduğu belirlenmiştir. Belirlenen hatalar da örneklerin yetersiz alınması, yanlış örnek alınması, yanlış etiketleme, yanlış örnek nakli hata kaynaklarından bazılarını oluşturmaktadır. İnternational Acıbadem Hastanesi, Kocaeli Acıbadem Hastanesi, Bodrum Acıbadem Hastanesi, Bursa Acıbadem Hastanesi'nde yaptığımız gözlemlere göre;

·      Örneklerin isteminin hekim tarafından yapıldığı,

·      Kan örnekleri alınırken hastanenin belirlediği prosedüre uygun şekilde alındığı,

·      Tüm alanlarda kan alındıktan sonra kan tüplerinin örnek taşıma kabı ile taşınmadığı,

·      Örneklerin çalkalamadan ve dik bir şekilde laboratuvara ulaştırıldığı,

·      Numunelerin görevli personele bırakıldığı,

·      Özelleşmiş alanlarda laborantlar, laboratuvar sonuçlarının panik değerlerini hastanın primer hemşiresine haber verildiği,

·      Sonuçların laboratuvardaki teknik arıza ya da alınan örneklerin hatalı olmasından dolayı sonuçların zamanında çıkmadığı gözlemlenmiştir.

Yaptığımız gözlemin neticesinde hekim istemi ile başlayan laboratuvar sürecinde oluşabilecek aksaklıklar çözüm basamakları oluşturularak ilgili sağlık personeli ve hastaların bilgilendirilmesiyle son bulmalıdır.

 KAYNAKÇA

1.     T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Kahramanmaraş İli Kamu Hastaneleri Genel Sekreterliği Pazarcık İlçe Devlet Hastanesi Laboratuvar Rehberihttp://www.pazarcikdh.gov.tr/Dosyalar/Sayfalar/Labaratuvar.pdf (Erişim tarihi:12.08.2015).

2.     T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Sivas Numune Hastanesi Laboratuvar Test Rehberi http://sivasnumunedh.saglik.gov.tr/dokumanlar/hastesreh.pdf (Erişim tarihi:12.08.2015).

3.     T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarı Laboratuvar Test Rehberi http://www.tyih.gov.tr/Eklenti/317,117-163-tibbipdf.pdf?0(Erişim tarihi:14.08.2015).

4.     İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Patoloji Laboratuvarı Test Ve Uygulama Rehberi http://totm.inonu.edu.tr/kalite/DESTEK%20DOK%C3%9CMANLAR/TOTM-DSD-033%20Patoloji%20Laboratuvar%C4%B1%20Test%20ve%20Uygulama%20Rehberi.pdf (Erişim tarihi:15.08.2015).

5.     T.C. Sağlık Bakanlığı Klinik Mikrobiyoloji Laboratuvarları Kalite Yönetimi Rehberi http://www.kalite.saglik.gov.tr/content/files/duyurular_2011/2011/02_subat_2011/kitaplab.pdf (Erişim tarihi:15.08.2015).

6.     İstanbul Üniversitesi Kardiyoloji Enstitüsü Laboratuvar Test Rehberi http://kardiyoloji.istanbul.edu.tr/wp-content/uploads/2014/06/2015-KARD-LABTEST-REHBER%C4%B0.pdf (Erişim tarihi:17.08.2015).

7.     Memişoğulları, R. Özcan, M.E. (2011), Düzce Üniversitesi Araştırma Ve Uygulama Hastanesi Biyokimya Laboratuvar Rehberi; 1-35.

8.     Bayık, A. (1991). Ülkemizde hemşirelik eğitiminin gelişimi ve öğretime ilişkin sorunlar. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7(3), 29-40.

9.     Labmed-Laboratuvar İşleyiş Prosedürü.

10.  HGD Hemşirelik Oryantasyon Eğitimi (2013),Kan Alma.

11.  http://kutuphane.pamukkale.edu.tr/katalog/0072194.pdf (Erişim tarihi:15.08.2015)