Panik Değerler
Panik değerlerin önceden belirlenmesi ve tespiti durumunda
zamanında bildiriminin yapılması; hasta güvenliğinin sağlanması açısından önem
arz ettiği gibi bazen hastayla ilgilenen çalışanların, hatta toplumun korunması
açısından da kritik öneme sahiptir.
·
Laboratuvarda
çalışılan testlerde hasta güvenliği açısından önemli olan panik/kritik laboratuvar
değerleri sorumlu doktor ve hemşiresine gecikmeden doğru geri okumalı olarak
bildirilmelidir.
·
Tekrarlanması
gereken testler tekrar çalışılır.
· Numune sonuçları Biyokimya Laboratuvarı Acil Ve Rutin Test Sonuç Verme Süreleri Listesine göre
verilir.
· Otomasyondaki aksaklıklarda acil servise manuel sonuç verilir. Sonuç
vermede herhangi bir gecikme olabilecek durumlarda telefon ile iletişim
sağlanmalıdır.
Panik Değer Bildiriminin Yapılması
Panik değer fark edildiğinde,
belirlenen kurallara göre, hastanın sorumlu hekimi ya da hemşiresine en kısa
zamanda bilgi verilmesi sağlanmalıdır.
Panik değer bildirimine
ilişkin kayıt tutulmalıdır. Bu kayıtta asgari aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:
·
Hastanın adı soyadı
·
Protokol numarası
·
Servisi
·
Testin adı
·
Panik değer sonucu
·
Test sonucunun çıktığı tarih ve saat
·
Bildirimi yapan kişi, Bildirim yapılan kişi, Bildirimin
yapıldığı tarih ve saat
Sonuçların Yorumlanması İle İlgili
Bilgi ve Yönlendirme
Laboratuvar tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde ve
gerekli görülen durumlarda hekim ve hemşirelere yönelik sonuçların
yorumlanmasına ilişkin bilgi ve yönlendirme desteği sağlanmalıdır.
Sonuçların yorumlanmasına ilişkin bilgi ve yönlendirme
desteği kapsamında ele alınabilecek bazı uygulamalar şunlardır:
· Referans aralıkları
· Panik ya da kritik değerde
bulunan test sonuçlarının zamanında bildirilmesi
· Çalışma yöntemi ile ilgili
bilginin test rehberinde bulunması
· Ölçüm belirsizliğine ilişkin
bilgilere gerektiğinde klinisyen tarafından ulaşılabilmesinin sağlanması
laboratuvar uzmanının yorum ve önerilerinin eklenmesi
· Ek test uygulamaları
SONUÇ
Sağlık bakımı, temel insan haklarındandır.
Bu temel sağlık hizmetinin başarısı, sağlık alanındaki bakım sisteminde
değişikliklerin hasta bireyin bakım standardını arttıracak şekilde
kullanılmasına, bakım verecek hemşire ve diğer sağlık personelinin iyi yetiştirilmesine
bağlıdır. Bu bağlamda hemşirelerin aktif olarak bulunduğu laboratuvar sürecini
etkin şekilde yönetmesi verilecek sağlık bakımının aslında temelini
oluşturmaktadır. Laboratuvarların, başlıca fonksiyonu
hastaların teşhis, tedavi ve takiplerinde önemli bilgiler sağlamaktır. Bu
bilgilerin doğru, güvenilir, en kısa sürede ve en az maliyetle elde edilmesi
istenir. Doğru ve güvenilir test sonuçları elde etmek için hekimin gerekli tetkikleri
istemi ile başlayarak, sonuçların raporlandırmasıyla son bulmaktadır.
Laboratuvar hizmetini sadece cihaza kan verip sonuç almak düşüncesi olarak
algılamanın, son derece yanlış bir yaklaşım olduğunu bilmek gerekir. Laboratuvar işleyiş süreci(preanalitik,
analitik, postanalitik süreç) göz önüne alınarak hata oranını en aza indirgemek
için hastanenin belirlediği örnek alma standartları uygulanmalıdır.
Laboratuvarlarla ilgili yapılan araştırmaya göre hata kaynakları
araştırıldığında hatanın %68 i analiz öncesi aşamada olduğu belirlenmiştir.
Belirlenen hatalar da örneklerin yetersiz alınması, yanlış örnek alınması,
yanlış etiketleme, yanlış örnek nakli hata kaynaklarından bazılarını oluşturmaktadır.
İnternational Acıbadem Hastanesi, Kocaeli Acıbadem Hastanesi, Bodrum Acıbadem Hastanesi,
Bursa Acıbadem Hastanesi'nde yaptığımız gözlemlere göre;
·
Örneklerin isteminin hekim
tarafından yapıldığı,
·
Kan örnekleri alınırken
hastanenin belirlediği prosedüre uygun şekilde alındığı,
·
Tüm alanlarda kan alındıktan
sonra kan tüplerinin örnek taşıma kabı ile taşınmadığı,
·
Örneklerin çalkalamadan ve
dik bir şekilde laboratuvara ulaştırıldığı,
·
Numunelerin görevli
personele bırakıldığı,
·
Özelleşmiş alanlarda
laborantlar, laboratuvar sonuçlarının panik değerlerini hastanın primer
hemşiresine haber verildiği,
·
Sonuçların laboratuvardaki
teknik arıza ya da alınan örneklerin hatalı olmasından dolayı sonuçların
zamanında çıkmadığı gözlemlenmiştir.
Yaptığımız gözlemin
neticesinde hekim istemi ile başlayan laboratuvar sürecinde oluşabilecek
aksaklıklar çözüm basamakları oluşturularak ilgili sağlık personeli ve
hastaların bilgilendirilmesiyle son bulmalıdır.
1. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye
Kamu Hastaneleri Kurumu Kahramanmaraş İli Kamu Hastaneleri Genel Sekreterliği
Pazarcık İlçe Devlet Hastanesi Laboratuvar Rehberihttp://www.pazarcikdh.gov.tr/Dosyalar/Sayfalar/Labaratuvar.pdf (Erişim tarihi:12.08.2015).
2. T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye
Kamu Hastaneleri Kurumu Sivas Numune Hastanesi Laboratuvar Test Rehberi http://sivasnumunedh.saglik.gov.tr/dokumanlar/hastesreh.pdf (Erişim tarihi:12.08.2015).
3. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye
Yüksek İhtisas Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarı Laboratuvar Test
Rehberi http://www.tyih.gov.tr/Eklenti/317,117-163-tibbipdf.pdf?0(Erişim tarihi:14.08.2015).
4. İnönü Üniversitesi Turgut
Özal Tıp Merkezi Patoloji Laboratuvarı Test Ve Uygulama Rehberi http://totm.inonu.edu.tr/kalite/DESTEK%20DOK%C3%9CMANLAR/TOTM-DSD-033%20Patoloji%20Laboratuvar%C4%B1%20Test%20ve%20Uygulama%20Rehberi.pdf (Erişim tarihi:15.08.2015).
5. T.C. Sağlık Bakanlığı Klinik
Mikrobiyoloji Laboratuvarları Kalite Yönetimi Rehberi http://www.kalite.saglik.gov.tr/content/files/duyurular_2011/2011/02_subat_2011/kitaplab.pdf (Erişim tarihi:15.08.2015).
6. İstanbul Üniversitesi
Kardiyoloji Enstitüsü Laboratuvar Test Rehberi http://kardiyoloji.istanbul.edu.tr/wp-content/uploads/2014/06/2015-KARD-LABTEST-REHBER%C4%B0.pdf (Erişim tarihi:17.08.2015).
7. Memişoğulları,
R. Özcan, M.E. (2011), Düzce Üniversitesi Araştırma Ve Uygulama Hastanesi
Biyokimya Laboratuvar Rehberi; 1-35.
8. Bayık, A. (1991).
Ülkemizde hemşirelik eğitiminin gelişimi ve öğretime ilişkin sorunlar. Ege
Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7(3), 29-40.
9. Labmed-Laboratuvar
İşleyiş Prosedürü.
10. HGD Hemşirelik Oryantasyon
Eğitimi (2013),Kan Alma.
